Pensioen “gedoe” bij scheiding

Ik heb er al wel eerder over geschreven. Als je gaat scheiden moet je ineens iets gaan vinden over de verdeling van je pensioenrechten. En dan krijg je nog de afwikkeling ervan. Dat gaat / ging lang niet altijd goed. Want pensioen, wie weet nu precies hoe dit is geregeld? Velen weten dit niet……

Even een klein stukje geschiedenis.

“Vroeger” of te wel voor 1995 werd er veelal de afspraak gemaakt dat opgebouwde ouderdomspensioenrechten tijdens het huwelijk gelijk gedeeld zullen worden als de pensioengerechtigde met pensioen gaat (toen nog 65 jaar). Echter als de pensioengerechtigde 65 jaar werd (vaak vele jaren na de scheiding) had deze niet veel zin om nog geld te gaan uitkeren aan de ex-partner. Je kan je wel voorstellen dat dit tot veel “gedoe” leidde. Ex-partners boos, procedures bij de rechtbank.

De Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding

De wetgever heeft toen een wet in het leven geroepen en dat is de Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding (WVPS). Dit houdt kort gezegd in dat je recht hebt op de helft van het opgebouwde ouderdomspensioen over de huwelijkse periode bij de scheiding. Je dient dan binnen 2 jaar na de scheiding een formulier naar de pensioenuitvoerder te sturen en de pensioenuitvoerder wordt dan verantwoordelijk voor het uitkeren van deel waar je recht op had als ex-partner. Dus geen “gedoe” meer met je ex.

Naast de helft van het ouderdomspensioen staat er in een andere wet (Pensioenwet) dat je ook recht hebt op het opgebouwde nabestaandenpensioen (ook wel partnerpensioen genoemd) van je ex tot het moment van de scheiding. Een eventuele nieuwe partner krijgt dan het deel vanaf de scheiding.

Goed geregeld dus. Of niet? De pensioenuitvoerder keert netjes pensioen uit van je ex als deze met pensioen gaat en als deze komt te overlijden krijg je het nabestaandenpensioen/partnerpensioen. Daarnaast krijg jij van jouw pensioenuitvoerder jouw complete ouderdomspensioen weer. Immers je ex-partner is overleden en heeft de uitkering niet meer nodig.

Maar wat nu als je partner jaren ouder is dan jij of andersom? Stel je bent 8 jaar ouder. Je ex-partner krijgt vanaf jouw pensioenleeftijd (stel 65 jaar) de helft van je opgebouwde pensioen over de huwelijkse periode. Echter jij ontvangt nog niets tot je ex partner met pensioen gaat 8 jaar later! Dan ben jij ondertussen 73 jaar.

Voor die situaties heeft men een conversieregeling bedacht. Dit is een regeling die vele pensioenuitvoerders aanbieden maar lang niet allemaal. Wat gebeurd er dan? De pensioenuitvoerder regelt dat je een eigen pensioenaanspraak krijgt. Of te wel je krijgt het ouderdomspensioen op het moment dat je zelf met pensioen gaat. Dus je hoeft niet 8 jaar te wachten zoals boven vermeld.

Daarnaast “converteert” de pensioenuitvoerder het nabestaandenpensioen naar een ouderdomspensioen. Dus dan krijg je zolang als je leeft een eigen pensioen van de pensioenuitvoerder van je ex-partner.

De pensioenpraktijk bij een scheiding

De meeste mensen maken netjes afspraken over de verdeling van de pensioenrechten. Dat gaat ook best vaak goed, maar ook nog heel vaak verkeerd. Er wordt “vergeten” om de pensioenformulieren in te vullen. Dus de pensioenuitvoerder doet niets, want die weet niet wat er verwacht wordt. Er wordt een verkeerde afspraak gemaakt. Nu hoor ik je denken; “Daar ben je toch zelf bij.”. Dat klopt maar terug naar het begin. “Wie weet nu precies hoe dit geregeld is? Vele weten dit niet…..

Daarbij is er “stiekem” iets gebeurd in de loop der tijd. In de jaren na 1995 werden er vele cao onderhandelingen gevoerd tussen bonden en werkgevers. In deze onderhandelingen werd er ook over de pensioenrechten gesproken. Zo is er besloten dat het nabestaandenpensioen / partnerpensioen niet meer op kapitaalbasis hoeft te worden opgebouwd maar dat dit ook mag worden verzekerd op risicobasis. Op kapitaalbasis opbouwen is voor een werkgever veel duurder dan verzekeren op risicobasis. Vele werkgevers / pensioenuitvoerders zijn dan ook het nabestaandenpensioen gaan verzekeren. Het gevolg bij scheiding….. de werkgever ziet dat er geen partner meer is, dus hoeft ook geen verzekeringspremie te betalen of te wel er is geen dekking meer en dus ook geen nabestaandenpensioen meer voor de ex-partner.

De WVPS ging er echter vanuit dat er wel een partnerpensioen zou zijn voor de ex-partner en die is nu weg.

Wat gebeurt er dan? We zijn in Nederland nogal traditioneel ingesteld. Of te wel. De ene partner werkt en brengt het leeuwendeel van het inkomen binnen en de andere partner is er voor de kinderen en het huishouden en heeft vaak een baan met veel minder inkomen. De pensioenopbouw is gekoppeld aan het inkomen. Dus meer inkomen is ook meer pensioen.

Bij een scheiding krijgt de ex van de partner die het meeste pensioen heeft opgebouwd de helft van het opgebouwde ouderdomspensioen over de huwelijkse periode voor de periode dat deze ex nog leeft. Daarna zou deze het nabestaandenpensioen krijgen…..zou”, want als het partnerpensioen is “vervallen” door de risico variant kun je als ex partner behoorlijk in je inkomen terugvallen. Bij de conversie variant heb je daar geen last van, maar dan moet de pensioenuitvoerder dit wel willen uitvoeren.

Dus als je nu gaat scheiden is het van belang om te weten hoe het gesteld is met je nabestaandenpensioen / partnerpensioen. Dit bepaalt voor een groot deel hoe je de pensioenrechten “eerlijk” kunt delen.

Nieuwe wet in de maak voor verdeling pensioenrechten bij een scheiding

Gelukkig zit de wetgever niet stil en ziet deze ontwikkeling ook (al duurt dat altijd even voor ze het door hebben, maar goed….).

Er ligt nu het plan om de wetgeving aan te passen zodat pensioenuitvoerders bij een scheiding standaard de conversieregeling moeten gaan uitvoeren. De pensioenuitvoerder krijgt via de gemeente door dat u bent gescheiden, dus ook geen lastige formulieren meer invullen. Daarmee zijn de “problemen” helemaal opgelost. Of toch niet? …….

We zijn op de goede weg, maar of het dan helemaal eerlijk is verdeeld voor de komende periode. Dat nog niet. Daarvoor moeten ze nog een extra aanpassing doen.

In de conversieregeling krijg je een eigen pensioenaanspraak voor de helft van het deel dat je ex heeft opgebouwd aan ouderdomspensioen vermeerderd met het geconverteerde deel aan nabestaandenpensioen. Als er geen nabestaandenpensioen is dan gaat het goed. Er zijn echter nog genoeg mensen met een (deel) opgebouwd nabestaandenpensioen. Voor die mensen geldt dat de ex-partner dit deel ook nog eens krijgt bovenop de helft van het opgebouwde ouderdomspensioen. Het gevolg kan dus zijn dat de ex-partner dus meer ouderdomspensioen krijgt dan jij. 

Dat voelt weer heel naar…..We zouden immers eerlijk alles delen…. Toch?

Wat moet er dan gebeuren? Als de regeling wordt aangepast dat eerst het (eventueel) opgebouwde nabestaandenpensioen (kapitaal) wordt geconverteerd naar ouderdomspensioen en dat er daarna pas een gelijke verdeling plaats vindt dan krijgen beiden ex-partners een eigen pensioenaanspraak over de huwelijkse periode welke beiden even groot zijn. Dat voelt dan beter….

Hoe de nieuwe wet er precies komt uit zien weten we nog niet. Maar wellicht is het een idee dat de wetgever dit nog even meeneemt bij het maken van de wet.

Anno nu en je gaat scheiden.

Ik hoor je al denken. “Wat hebben wij hier nu aan als we nu gaan scheiden?” Gelukkig kun je heel veel zaken goed afspreken over pensioenrechten. Zeker als de pensioenuitvoerder mee werkt aan een conversieregeling kun je prima ook tot een “scheve” en daardoor “gelijke” verdeling komen. Immers, als er een nabestaandenpensioen is bij de één op kapitaalbasis en bij de ander niet, dan kun je uit laten rekenen hoeveel een ieder krijgt. Degene met het converteerde nabestaandenpensioen op kapitaalbasis zal meer krijgen. Door een andere verhouding (dus scheef) af te spreken kun je zo wel op een “gelijke” verdeling uit komen.

Denk er dan wel aan om tijdig het formulier in te vullen en op te sturen. Je hebt twee jaar de tijd om dit te regelen na de scheiding.

En….je moet wel samen tot afspraken komen. Anders zit je “vast” aan de wet WVPS en de pensioenwet.

Hartelijke groet,

Johan Bosveld, MfN geregistreerd mediator